Nga Baton Haxhiu
Kur UEFA e bëri Kosovën pjesë të Europës pa pyetur politikën, dha një mesazh: futbolli është më i madh se ndarjet. Tani, shqiptarët kanë në dorë një mundësi historike për të treguar se dinë të ecin përpara pa mohuar të shkuarën.
Shqipëria dhe shqiptarët kanë pasur gjithmonë një marrëdhënie të ndërlikuar me Serbinë, e veçanërisht në fushën e sportit, ku tensionet historike, politike dhe kombëtare kanë shpërthyer më shumë se një herë. Kujtimi i ndeshjes së ndërprerë mes dy ekipeve në kualifikueset e Europianit 2016 është ende i freskët dhe ka lënë gjurmë në perceptimin publik për rivalitetin futbollistik dhe përplasjet jashtë sportit. Pikërisht për këtë arsye, vendimi i UEFA-s për t’i besuar Shqipërisë dhe Serbisë organizimin e Kampionatit Europian U-21 të vitit 2027 vjen si një sfidë që kërkon më shumë sesa logjikën e një turneu sportiv. Ai është një test i pjekurisë, një eksperiment i madh se si dy popuj me një histori të përplasur mund të menaxhojnë një ngjarje kaq të madhe pa e lejuar të shndërrohet në një arenë tensioni.
Futbolli, me gjithë emocionet dhe përkatësinë që krijon, është gjithashtu një mekanizëm i fuqishëm për ndryshime shoqërore dhe politike. UEFA e ka projektuar këtë turne jo vetëm si një festë sportive, por si një ngjarje për të krijuar ura komunikimi mes dy popujve që në shumë momente kanë qenë të ndarë nga urrejtja dhe konfliktet. Nëse ka një mësim nga historia, është se sporti mund të bëjë atë që politika shpesh nuk arrin: të afrojë njerëzit duke i detyruar të bashkëpunojnë mbi një qëllim të përbashkët.
Presidenti i Federatës Shqiptare të Futbollit, Armand Duka, e vlerëson këtë vendim si një mundësi unike për të thyer barriera dhe për të krijuar një të ardhme më pozitive mes Shqipërisë dhe Serbisë. Ai e cilëson këtë turne si një mundësi për të modernizuar infrastrukturën sportive të Shqipërisë dhe për të lënë një trashëgimi të qëndrueshme për brezat e ardhshëm të lojtarëve, tifozëve dhe sportdashësve. Dhe kjo është një qasje e duhur.
Shqipëria, duke pranuar këtë bashkëorganizim, ka shansin jo vetëm të përfitojë ekonomikisht dhe sportivisht, por edhe të japë një mesazh për një vizion më të pjekur dhe evropian të sportit dhe shoqërisë. Megjithatë, suksesit të këtij projekti i qëndron mbi kokë një rrezik i madh. Një dështim në menaxhimin e emocioneve, një eksces nacionalist apo një incident mes tifozëve do të kthejë këtë mundësi në një katastrofë dhe do të përforcojë akoma më shumë idenë se urrejtja është më e madhe sesa çdo përpjekje pajtimi.
Në këtë aspekt, kualifikueset për Botërorin e ardhshëm, ku Shqipëria dhe Serbia janë në të njëjtin grup, do të jenë një test vendimtar. Nëse ato ndeshje zhvillohen pa incidente dhe me respekt të ndërsjellë, atëherë edhe Euro 2027 do të ketë shanset e saj për të shërbyer si një pikënisje për një frymë të re bashkëpunimi. Por nëse kualifikueset degradojnë në tensione dhe akte të shëmtuara, atëherë gjithçka që synon UEFA me këtë projekt do të mbetet vetëm një iluzion.
Tifozët janë elementi kyç që mund të përcaktojnë nëse ky turne do të jetë një sukses apo një dështim. Nëse ata e shohin këtë organizim si një mundësi për të përforcuar urrejtjen dhe për të nxitur konflikte, atëherë gjithçka do të shkojë dëm. Por nëse e shohin si një shans për të treguar pjekuri, për të shijuar futbollin si një element që lidh dhe jo që ndan, atëherë ky turne mund të bëhet një shembull pozitiv për gjithë Ballkanin.
Shqipëria e ka pasur të vështirë ta marrë këtë vendim, sepse historia nuk harrohet lehtë dhe emocionet janë të forta. Por nëse ka një moment ku duhet të thuhet “po” për të parë përpara, ky është ai moment. Nuk duhet gabuar, sepse shanset e tilla nuk vijnë shpesh. Dhe nëse ky turne do të arrijë të krijojë qoftë edhe një fije mirëkuptimi mes shqiptarëve dhe serbëve, atëherë do të ketë qenë më shumë sesa një turne futbolli—do të ketë qenë një hap drejt një të ardhmeje ndryshe.
Në këtë histori të madhe futbolli, shqiptarët e Kosovës nuk mund të jenë spektatorë pasivë. Ata janë pjesë e pandashme e kësaj rruge, ashtu siç kanë qenë gjithmonë pjesë e gjakut të futbollit shqiptar. Kur Shqipëria ngrihet në nivele të reja, janë djemtë nga Prishtina, Mitrovica, Gjakova, Peja dhe të gjitha viset shqiptare që mbajnë mbi shpatulla flamurin kuqezi.
Nuk ka ndarje, nuk ka kufi kur bëhet fjalë për një komb dhe për një pasion të vetëm: futbollin. Por për shqiptarët e Kosovës, ky vendim i UEFA-s është më kompleks, më i ndjeshëm. Kujtesa është e freskët, plagët nuk janë mbyllur. Për shumëkënd, ideja e një turneu të përbashkët me Serbinë vjen si një sfidë emocionale, si një betejë e re mes asaj që ndiejmë dhe asaj që duhet të bëjmë për të ecur përpara. Dhe pikërisht këtu duhet të kuptojmë rolin e UEFA-s, jo si një organizatë burokratike e ftohtë, por si një institucion që ka dëshmuar me vepra se ka kuptuar vuajtjet dhe ëndrrat e shqiptarëve të Kosovës.
Le të mos harrojmë: UEFA ishte ajo që hapi dyert për Kosovën kur politika e mbante të kyçur. Ishte UEFA që e pranoi Kosovën kur ende stadiumet ishin fusha të mbuluara me pluhur e gurë, kur një brez i tërë fëmijësh luanin me ëndrrën e shpresën, por pa një rrugë të qartë. Ishte UEFA që i dha Kosovës mundësinë të ishte pjesë e Europës, kur bota nuk donte ende të dëgjonte për të. Dhe kjo nuk ishte një lëmoshë, por një njohje e drejtësisë, një respekt për ata që pavarësisht të gjithave, nuk hoqën dorë nga pasioni i tyre për futbollin.
Për këtë arsye, ky turne nuk është thjesht një sfidë mes Shqipërisë dhe Serbisë. Ai është edhe një mesazh për Kosovën: një mundësi për të treguar se shqiptari i vërtetë nuk është ai që kthehet nga urrejtja, por ai që ndërton mbi historinë pa harruar, që respekton veten duke respektuar ata që e kanë ndihmuar të ngrihet. Po, dhimbja është ende aty. Po, kujtimet e së shkuarës nuk mund të fshihen. Por UEFA ka bërë më shumë për Kosovën sesa shumë politikanë, ka dhënë më shumë shpresë përmes sportit sesa shumë konferenca diplomatike. Dhe në këtë moment, respektimi i këtij turneu është edhe një mirënjohje për atë që futbolli ka bërë për shqiptarët e Kosovës.
Të rinjtë që sot veshin fanellën e Kosovës apo të Shqipërisë, ata që luajnë në fushat e Prishtinës, Ferizajt, Vushtrrisë e Suharekës, e dinë se si futbolli ka qenë arma e tyre për t’u ndjerë pjesë e botës. Dhe kjo është ajo që UEFA po përpiqet të bëjë edhe tani: të vendosë futbollin mbi ndarjet, të krijojë një hapësirë ku nuk flitet me fjalë të vjetra urrejtjeje, por me topin, me talentin, me pasionin. Në këtë rrugëtim, nuk duhet të gabojmë. Nuk duhet të lejojmë që emocionet të na errësojnë sytë ndaj një mundësie historike. Nuk duhet të harrojmë se kjo është një mundësi për të ndërtuar, jo për të rrënuar.
UEFA e ktheu Kosovën në pjesë të Europës pa e pyetur politikën, vetëm sepse e dinte se ajo e meritonte. Dhe sot, nëse vërtet duam të jemi europianë, duhet të tregojmë se dimë të pranojmë një nismë që, nëse menaxhohet siç duhet, mund të sjellë një të ardhme më të mirë për të gjithë. Jo për Serbinë, jo për politikën, por për ne, për brezat që vijnë pas, për ata fëmijë që sot luajnë në rrugët e Kosovës dhe ëndërrojnë të jenë pjesë e një bote ku futbolli është festë, jo luftë.
